Zapalenie zatok jest częstym stanem zapalnym, dającym szereg dokuczliwych objawów, w tym przeszywający ból zajętej zatoki, zaburzenia węchu, niedrożność nosa i występowanie ropnej wydzieliny. Istnieją dwie odmiany zapalenia: ostre i przewlekłe. Pierwsze z wymienionych, w większości przypadków, można leczyć domowymi sposobami. Podczas gdy postać chroniczna zawsze wymaga pomocy medycznej, w tym określenia przyczyny nawracającego stanu zapalnego. Sprawdx jak wygląda leczenie zapalenia zatok.
Kiedy rozpocząć leczenie zapalenia zatok?
Ostre zapalenie zatok przeważnie jest spowodowane przez wirusy. Choć istnieje ponad 200 odmian, które mogą powodować omawianą infekcje, prawie wszystkie z nich mijają samoistnie. Ponieważ antybiotyki są skuteczne tylko w przypadku infekcji bakteryjnych, a nie wirusowych, większość osób z ostrym zapaleniem zatok nie potrzebuje antybiotyków i naraża się na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych związanych z przyjmowaniem leków i rozwoju odporności na nie poprzez przyjmowanie ich w odpowiedzi na pozabakteryjne zapalenie zatok. W powyższym przypadku, aby poprawić samopoczucie pacjenta podczas aktywnego stadium choroby, można zastosować domowe skuteczne sposoby leczenia zatok. Środki zaradcze dostępne bez recepty, przyjmowanie dużej ilości płynów, inhalacje i odpoczynek powinny wystarczyć. Jeśli jednak stan utrzymuje się przez ponad tydzień, bez względu na przyczynę, wymaga konsultacji lekarskiej. Ponadto, jeśli wystąpi co najmniej jeden z poniższych objawów, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza (nawet jeśli objawy występują krócej niż przez 7 dni):
- utrzymująca się wysoka gorączka (>38,9° C);
- nagły, silny ból twarzy lub głowy;
- podwójne widzenie lub trudności z widzeniem;
- obrzęk lub zaczerwienienie wokół jednego lub obu oczu;
- sztywny kark.
Nie każde ostre zapalenie zatok wiąże się z zakażeniem wirusowym, niekiedy przyczyną mogą być bakterie lub grzyby. Możliwe jest też zapalenie zatok od klimatyzacji. Lekarz, oprócz badania fizykalnego, może skorzystać również z innych metod służących do rozpoznania zapalenia zatok i wykluczenia innych stanów chorobowych, w tym:
- endoskopii nosa – cienka, elastyczna rurka (endoskop) ze światłowodem umieszczonym w nosie umożliwia lekarzowi wizualne sprawdzenie wnętrza zatok;
- badań obrazowania – tomografia zatok Warszawa lub rezonans magnetyczny – mogą pokazać uszkodzenia w obrębie zatok oraz określić ich lokalizację. Chociaż badania obrazowe nie są zalecane w przypadku nieskomplikowanego ostrego zapalenia zatok, mogą pomóc w identyfikacji nieprawidłowości lub podejrzeń o powikłania;
- wymazu z nosa – testy laboratoryjne są zwykle niepotrzebne do diagnozowania ostrego zapalenia zatok. Jednakże, gdy stan nie ulega poprawie lub pogarsza się, próbki hodowlane uzyskane z wymazów z nosa, mogą pomóc w ustaleniu przyczyny, takiej jak infekcja bakteryjna lub grzybicza;
- testów alergicznych – wykonywane w celu potwierdzenia lub wyeliminowania alergii, jako przyczyny ostrego zapalenia zatok. Pomocne w zidentyfikowaniu alergenu odpowiedzialnego za nawroty choroby.
Ostre zapalenie zatok wywołane przez bakterie rzadko ustępuje samoistnie i może prowadzić do przewlekłego zapalenia zatok. Jak leczyć zatoki? W przeciwieństwie do infekcji wirusowej, podczas zakażenia bakteryjnego w wielu przypadkach wymagane są antybiotyki. Są one przepisywane zwłaszcza osobom, które mają ciężkie lub utrzymujące się objawy choroby. Leki przeciwhistaminowe (antyalergiczne) są całkowicie nieskuteczne w bakteryjnym zapaleniu zatok. Ponadto mogą one powodować niepożądane wysuszenie śluzu.
Konsultacji lekarskiej wymaga również zapalenie zatok wywołane przez grzyby. Może ono przybrać dwie formy: inwazyjną i nieinwazyjną. Drugie z przytoczonych nie rozprzestrzenia się nigdzie poza zatokami i występuje u pacjentów z prawidłowym układem odpornościowym. Jednak u osób, u których układ odpornościowy nie jest tak silny, jak u przeciętnego pacjenta, powstaje ryzyko inwazyjnego zakażenia grzybiczego. Może ono stanowić zagrożenie życia w bardzo krótkim czasie od wystąpienia, co oznacza, że natychmiastowe leczenie ma kluczowe znaczenie. Choroba ma tendencję do nawrotów i powinna być leczona przez otolaryngologa lub alergologa.
Jak leczyć zatoki?
Podczas kuracji istotne jest prawidłowe oczyszczanie zatok z zalegającej wydzieliny. Sposoby leczenia zatok są różne. Zaleca się higienę nosa za pomocą roztworu soli fizjologicznej lub wody morskiej. W celu łagodzenia objawów lekarz może doradzić krople lub aerozole do nosa, które obkurczają naczynia krwionośne i rozrzedzają zalegającą wydzielinę. W przypadku przewlekłych zakażeń zatok często wykorzystywanym lekiem są sterydy. Przeważnie stosuje się je w postaci kropli lub aerozoli do nosa, rzadziej w postaci tabletek doustnych. Niekiedy w leczeniu infekcji, konieczne mogą być antybiotyki. Jednak powinny one być rekomendowane wyłącznie po pełnej ocenie laryngologicznej. W rzadkich przypadkach zakażenia zatok spowodowanego przez grzyby, lekarz przepisuje leki przeciwgrzybicze. Dopełnieniem kuracji mogą być naturalne środki zaradcze, takie jak nawadnianie organizmu, stosowanie ciepłych kompresów i inhalacje. Oto skuteczne sposoby leczenia zatok.
Chirurgiczne leczenie zapalenia zatok
Jeśli objawy zapalenia zatok nie poprawią się, w niektórych przypadkach może być konieczna operacja. Postęp w obrazowaniu, lepsze zrozumienie anatomii oraz chirurgia sterowana obrazem umożliwiają chirurgom wykonywanie bardziej złożonych procedur, gwarantując jednocześnie większe bezpieczeństwo i skuteczność zabiegu. Najbardziej rozpowszechniona operacja jest znana jako FESS, co oznacza funkcjonalną endoskopową chirurgię zatok. Podczas tej procedury stosuje się donosowe endoskopy w celu przywrócenia prawidłowej drożności ujścia zatok. Metoda ta jest mało inwazyjna, nie pozostawia widocznych blizn i ma wysoki wskaźnik skuteczności w eliminowaniu objawów przewlekłego stadium choroby.
Inną, częstą procedurą chirurgiczną w przypadku przewlekłego zapalenia zatok jest balonikowanie zatok. Lekarz zaczyna od włożenia małego, elastycznego cewnika balonowego do nosa, aby dotrzeć do zablokowanej zatoki. Następnie balon jest powoli napompowywany, co rozszerza zablokowany przewód nosowy. Kolejno, balon zostaje usunięty, pozostawiając szerszą zatokę i umożliwiając właściwy drenaż. Jedną z zalet omawianej metody jest szybka regeneracja, pacjenci powracają do normalnej aktywności w ciągu 1-2 dni.
Chociaż większość przypadków infekcji zatok jest nieskomplikowana, mogą wystąpić powikłania. Nieleczona infekcja zatokowa może powodować rzadkie komplikacje, takie jak: ropień (gromadzenie się ropy w jamie zatoki), zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (zagrażające życiu zakażenie, które może doprowadzić do obrzęku mózgu), zapalenie tkanki oczodołu (zakażenie tkanki otaczającej oczy) lub zapalenie kości i szpiku (ciężkie zakażenie kości). Każdy, u kogo wystąpią jakiekolwiek objawy wskazujące na potencjalne powikłanie zapalenia zatok, powinien natychmiast zwrócić się o pomoc lekarską i zacząć leczenie zapalenia zatok.