Jak rozpoznać alergię u dziecka?

Odróżnienie alergii od stanu niealergicznego nie zawsze jest łatwym zadaniem. Alergia u dziecka występuje, gdy układ odpornościowy osoby reaguje nadmiernie na substancję w środowisku, zwaną alergenem, wytwarzając przeciwciała alergiczne (IgE) przeciwko niemu.

Alergie u dzieci – najczęściej spotykane alergeny

Alergeny unoszące się w powietrzu:
- Roztocza kurzu – są obecne przez cały rok, występują głównie w pościeli, tapicerce i dywanach;
- Pyłki drzew, chwastów i traw – alergie na nie są sezonowe. Liczba pyłków jest zazwyczaj wyższa rano i w ciepłe, suche dni, a najniższa, gdy jest chłodno i mokro;
- Pleśnie, które rozwijają się w ciepłych, ciemnych i wilgotnych miejscach, takich jak łazienki, piwnice oraz na zewnątrz w stosach liści, ziemi lub w kompoście;
- Ślina i sierść zwierząt: głównie psów i kotów.
Alergeny pokarmowe w diecie dziecka:
- Białko mleka krowiego – od 1,9% do 3,2% niemowląt i małych dzieci jest uczulonych na białka występujące w mleku krowim i w preparatach na bazie mleka krowiego. Większość dzieci cierpiących na tę dolegliwość wyrasta z niej we wczesnym dzieciństwie;
- Jajka – dzieci mają tendencję do wyrastania z uczulenia na jaja w miarę dorastania;
- Ryby i skorupiaki – alergia na ryby przeważnie występuje już u niemowląt, podczas rozszerzania ich diety o tę grupę produktów. Alergia na skorupiaki (krewetki, homary, raki i kraby) objawia się później, prawdopodobnie dlatego, że nie podaje się ich zazwyczaj małym dzieciom;
- Orzeszki ziemne, orzechy: włoskie, pekan, laskowe, nerkowca i migdały – większość ludzi nie wyrasta z alergii na orzechy;
- Soja – alergia na ten produkt występuje częściej u niemowląt niż u starszych dzieci. Wiele niemowląt uczulonych na mleko krowie ma również alergię na białko występujące w preparatach sojowych;
- Pszenica– alergia na pszenicę jest często mylona z celiakią, będącą chorobą jelit. W przypadku celiakii, uważa się, że dziecko nie toleruje glutenu – białka, które występuje nie tylko w pszenicy, ale również innych ziarnach, takich jak jęczmień, żyto czy owies. Z pszenicy, poza mąką graham, powstają również kasze bulgur, farina, kuskus i manna. Jest ona dodatkiem do wielu zup w puszkach, sosów sałatkowych, płatków zbożowych, makaronów, pieczywa, a także przypraw. Większość dzieci wyrasta z tego rodzaju alergii przed osiągnięciem wieku szkolnego.
Inne:
- Ukąszenia lub użądlenia owadów – u większości dzieci powyższe oznacza obrzęk, zaczerwienienie i świąd w miejscu ukąszenia. Ale u osób z alergią na jad owadów, kontakt z drażniącą substancją może spowodować poważniejsze, a czasem nawet śmiertelne reakcje;
- Leki, głównie antybiotyki;
- Środki chemiczne – niektóre kosmetyki, detergenty do prania, barwniki, domowe środki czyszczące i pestycydy stosowane na trawnikach lub roślinach.

Większość alergenów pokarmowych w diecie dziecka wchodzi w reakcje krzyżowe. Na przykład dzieci uczulone na pyłek brzozy, mogą mieć objawy alergiczne po zjedzeniu jabłka, ponieważ składa się ono z białka podobnego do tego występującego w pyłku brzozy. Tendencja do rozwoju alergii jest często dziedziczna, choć nie jest to zasadą. Niektóre dzieci mają alergie, nawet jeśli żaden członek rodziny nie jest uczulony. Ponadto, zwykle nie dziedziczy się alergii na konkretny alergen, a jedynie prawdopodobieństwo jej wystąpienia. U dzieci, u których żaden z rodziców nie jest alergikiem, ryzyko wystąpienia uczulenia wynosi około 12%, wzrastając od 30% do 50% przy jednym z rodziców alergików, aż do 50% – 80% jeśli oboje mają alergie. Dzieci matek alergicznych są bardziej podatne na uczulenia niż dzieci ojców alergicznych.

Jak rozpoznać katar alergiczny u dziecka?

Objawy alergii u dzieci różnią się w zależności od tego, na co osoba jest uczulona. Alergeny unoszące się w powietrzu, u dzieci zwykle powodują katar alergiczny u dziecka – tzw. sienny (alergiczny nieżyt nosa). Wśród najczęstszych symptomów wymienia się wodnisty wyciek z nosa, ograniczoną jego drożność oraz świąd i wielokrotne kichanie. A także zapalenie spojówek objawiające się ich zaczerwienieniem, obrzękiem oczu, ich łzawieniem i cieniami pod oczami (spowodowanymi zwiększonym przepływem krwi w pobliżu zatok). Często występuje tzw. „pozdrowienie alergiczne” polegające na uporczywym pocieraniu ręką nosa ku górze. Alergiczny nieżyt nosa zwiększa dwu-trzykrotnie, prawdopodobieństwo wystąpienia astmy oskrzelowej, będącej drugą z najczęstszych postaci alergii układu oddechowego. Przy tej dolegliwości występują problemy z oddychaniem, duszności, a także uporczywy kaszel.

Objawy alergii u dziecka mogą obejmować wysypki skórne (pokrzywka), obrzęk twarzy, warg i oczu oraz objawy żołądkowo-jelitowe, takie jak bóle brzucha, wymioty i biegunkę. W przypadku ciężkiej reakcji alergicznej, może dojść do wstrząsu anafilaktycznego, objawiającego się problem z oddychaniem, nagłym obniżeniem ciśnienia krwi, obrzękiem języka, kaszlem, świszczącym oddechem lub zapaścią. Symptomy pojawiają się gwałtownie, w ciągu kilku, kilkudziesięciu minut po ekspozycji na czynnik wywołujący i wymagają natychmiastowej reakcji, gdyż zagrażają życiu.

Objawy alergii u dzieci

U dzieci, alergia często objawia się zmianami skórnymi, które zazwyczaj przybierają poniższe formy:

atopowe zapalenie skóry, zwane także egzemą, jest przewlekłą, nawracającą chorobą zapalną skóry, która prowadzi do powstania suchych, czerwonych, łuszczących się plam i świądu. Przy częstym drapaniu na skórze mogą rozwijać się sączące się pęcherze. U niemowląt wyprysk często dotyka twarzy, skóry głowy, rąk i nóg, podczas gdy u starszych dzieci może obejmować tylko wewnętrzną stronę łokci, plecy i kolana;
pokrzywka – charakteryzuje się wysiewem swędzących zmian skórnych, w formie bąbli, przypominających oparzenie się pokrzywą. Pęcherzyki są niejednorodne, mają różną wielkość i barwę. Ustępują samoistnie, zazwyczaj w ciągu kilku godzin, bez pozostawienia śladu;
obrzęk naczynioruchowy – polega na pojawianiu się nabrzmienia skóry i znajdujących się pod nią tkanek, w wielu przypadkach pojawia się również pokrzywka.

Jak rozpoznać alergię u dziecka? Często, z uwagi na podobieństwo występujących objawów, niektóre alergie są mylone z przeziębieniem. Jeśli dolegliwości trwają dłużej niż tydzień lub występują o tej samej porze każdego roku, warto udać się do alergologa, który wykona niezbędne badania i zaleci dalsze metody leczenia.

Jak odróżnić alergię od innych chorób?

W przypadku podejrzenia alergii, warto zastosować się do poniższych wskazówek, które pomogą odróżnić ją od innych chorób:

Sprawdź listę objawów występujących u dziecka. Jeśli obejmuje ona gorączkę, zielonkawą lub żółto zabarwioną wydzielinę z nosa, bóle stawów i mięśni, najprawdopodobniej jest to przeziębienie. Jednak gdy występuje kichanie, swędzące, czerwone lub „szklane” oczy czy wodnisty katar warto zrobić testy alergiczne dla dzieci – sprawdź badania alergologiczne Warszawa;
Czas trwania i pora roku, w której występują objawy, mogą być skutecznymi wskazówkami przy próbie identyfikacji alergii. Jeśli symptomy nasilają się wiosną lub jesienią (gdy liczba pyłków jest na ogół wyższa) lub utrzymują się cały czas (często spowodowane alergenami wewnętrznymi, takimi jak kurz, zwierzęta domowe) wzrasta prawdopodobieństwo, że występuje reakcja alergiczna;
W przypadku alergii pokarmowej oprócz objawów żołądkowo-jelitowych, takich jak skurcze żołądka, biegunka, wzdęcia lub rozstrój żołądka, należy również szukać wysypki lub objawów ze strony układu oddechowego – czegoś, co wykracza poza przewód pokarmowy. Alergie pokarmowe są zwykle reakcją wieloukładową. Jeśli tylko jeden układ narządów jest zaangażowany, jest to raczej nietolerancja, nadwrażliwość lub zatrucie pokarmowe;
Przeanalizuj otoczenie dziecka. Można podejrzewać, że jest ono uczulone, jeśli objawy występują po przebywaniu w pobliżu określonego wyzwalacza alergicznego, takiego jak na przykład roztocza, sierść zwierząt domowych lub pleśń.

W przypadku wystąpienia wyżej opisanych objawów, zachęcamy do kontaktu z lekarzem, którym będzie alergolog, który pomoże ustalić czynniki wywołujące alergie u dzieci i dopasować indywidualne metody leczenia.