23 sierpnia 2022
#Blog

Głuchota a niedosłuch

Ponad 5% światowej populacji cierpi na ubytek słuchu lub głuchotę (432 miliony dorosłych i 34 miliony dzieci). Szacuje się, że do 2050 roku u co dziesiątej osoby wystąpi niepełnosprawność z powodu utraty słuchu. Utrata słuchu (niedosłuch) jest to zmniejszona zdolność słyszenia dźwięków. Podczas gdy, głuchota odnosi się do całkowitej niemożności słyszenia dźwięków, nawet gdy są one wzmacniane. Sprawdź też czym jest głuchota starcza.

Wyróżnia się cztery poziomy upośledzenia słuchu:

  • łagodny – dana osoba może wykryć jedynie dźwięki o wartości od 25 do 39 decybeli. Mogą wystąpić trudności ze zrozumieniem słów, które wypowiadają inni ludzie, zwłaszcza jeśli w tle słychać hałas;
  • umiarkowany – osoba słyszy jedynie dźwięki średnio głośne i głośne (o wartości od 40 do 69 dB);
  • zaawansowany – wykrywane są tylko głośne dźwięki (o wartości od 70 do 89 dB). Osoba, w celu komunikowania się, musi albo czytać z warg, albo używać języka migowego, nawet jeśli nosi aparat słuchowy;
  • głęboki (głuchota) – każdy, kto nie słyszy dźwięku powyżej 90 dB, ma głęboką głuchotę. Niektóre osoby z głęboką głuchotą nie słyszą niczego, na żadnym poziomie decybeli. Komunikacja odbywa się za pomocą języka migowego, czytania z ruchu warg lub czytania i pisania.

Jakie są przyczyny utraty słuchu i głuchoty?

Przyczyny utraty słuchu i głuchoty mogą być wrodzone lub nabyte. Utrata słuchu może być spowodowana dziedzicznymi i nie-dziedzicznymi czynnikami genetycznymi lub pewnymi komplikacjami podczas ciąży i porodu, w tym:

  • różyczka u matki, kiła lub niektóre inne infekcje podczas ciąży;
  • niska waga urodzeniowa;
  • asfiksja porodowa (brak tlenu w momencie porodu);
  • niewłaściwe stosowanie określonych leków podczas ciąży, takich jak aminoglikozydy, leki cytotoksyczne, leki przeciwmalaryczne i leki moczopędne;
  • ciężka żółtaczka w okresie noworodkowym, która może uszkodzić nerw słuchowy u noworodka.

Nabyte przyczyny mogą prowadzić do upośledzenia słuchu w każdym wieku, na przykład:

  • niektóre choroby, w tym zapalenie opon mózgowych, ospa wietrzna, odra, świnka, wirus cytomegalii, anemia sierpowata, syfilis, borelioza, cukrzyca, niedoczynność tarczycy, artretyzm, niektóre nowotwory;
  • przewlekłe infekcje ucha;
  • gromadzenie płynu w uchu (zapalenie ucha środkowego);
  • stosowanie niektórych leków, takich jak leki stosowane w leczeniu zakażeń noworodków, malarii, gruźlicy lekoopornej i nowotworów;
  • uraz głowy lub ucha;
  • nadmierny hałas, w tym hałas podczas pracy (np. maszyn), jak również hałas powodowany przez głośne, długie korzystanie z osobistych urządzeń audio oraz regularne uczestnictwo w koncertach, klubach nocnych, barach i imprezach sportowych;
  • starzenie się, w szczególności ze względu na zwyrodnienie komórek czuciowych;
  • wosk lub ciała obce blokujące przewód słuchowy.

Utrata słuchu i jej konsekwensje

Utrata słuchu może wpływać także na zdolność mowy w zależności od tego, kiedy wystąpi. Zaburzenia słuchu ze względu na czas powstania problemów można sklasyfikować jako głuchotę: prelingwalną, interlingwalną i postlingwalną. Głuchota prelingwalna, będąca niezdolnością do pełnego lub częściowego usłyszenia przed nauczeniem się wypowiadania lub rozumienia mowy, ma miejsce gdy dziecko urodziło się z wrodzoną deformacją lub utraci słuch w okresie niemowlęcym (do 2 roku życia). Sprawdź też czym są zaburzenia słuchu u dzieci. W większości przypadków osoby z głuchotą prelingwalną mają słyszących rodziców i rodzeństwo. Wiele osób rodzi się również w rodzinach, które nie znają jeszcze języka migowego. W konsekwencji rozwój języka jest opóźniony. Jeśli utrata słuchu, powstaje w okresie nabywania języka mówionego (2-5 lat), nazywana jest głuchotą interlingwalną. Większość osób z ubytkiem słuchu cierpi na głuchotę postlingwalną. Nauczyli się języka mówionego, zanim ich słuch się pogorszył. Skutek uboczny leczenia, uraz, infekcja lub choroba mogły spowodować utratę słuchu, jednak dysfunkcja nie wpływa na problemy z mową.

Każdy proces opieki nad osobą głuchą lub niedosłyszącą rozpoczyna się od wykrycia niedosłuchu i jego zdiagnozowania. Najczęściej ma to miejsce podczas wizyty u internisty lub otolaryngologa, w przypadku dzieci pomocne mogą okazać się bilanse zdrowia dziecka przeprowadzane na różnych etapach rozwojowych oraz przesiewowe badania słuchu noworodków.

Testy i badania na głuchotę i niedosłuch

W razie podejrzenia upośledzenia słuchu ważne jest, aby zasięgnąć porady otolaryngologa, który będzie również ściśle współpracować z audiologiem, specjalistą od zaburzeń słuchu. Dostępnych jest wiele testów pozwalających dokładnie zdiagnozować rodzaj i nasilenie ubytku słuchu. Obejmują one:

  • badanie fizykalne – podczas którego, lekarz zajrzy do ucha pod kątem możliwych przyczyn utraty słuchu, takich jak woskowina, stan zapalny spowodowany infekcją oraz przyczyny strukturalne problemów ze słuchem;
  • ogólne testy przesiewowe – lekarz może skorzystać z testu szeptanego, prosząc o zakrycie jednego ucha, aby ocenić słyszenie słowa wypowiadanego przy różnych poziomach głośności jak i rekcje na dźwięki;
  • test kamertonu (tzw. Próba Rinnego) – pozwala wykryć utratę słuchu i ujawnić miejsce uszkodzenia ucha. Kamertony to dwuczęściowe, metalowe instrumenty, które wytwarzają dźwięki po uderzeniu. Po umieszczeniu kamertonu w odległości 1-2 cm od kanału słuchowego, pacjent jest proszony o wskazanie, kiedy nie słyszy już żadnego dźwięku. Ponieważ przewodnictwo powietrzne jest większe niż przewodnictwo kostne, pacjent powinien być w stanie usłyszeć wibracje. Jeśli nie, oznacza to, że przewodnictwo kostne jest lepsze niż przewodnictwo powietrzne, co sugeruje problem z falami dźwiękowymi docierającymi do ślimaka przez przewód słuchowy;
  • audiometria tonalna, jest powszechnie stosowana do pomiaru słuchu dorosłych i starszych dzieci. Zakres dźwięków testowych, od niskiej do wysokiej częstotliwości, jest przesyłany przez słuchawki umieszczone na lub w każdym uchu, a pacjenci proszeni są o wskazanie podniesieniem ręki, naciśnięciem przycisku lub odpowiedzią ustną, gdy usłyszą dźwięk. To badanie określa najcichsze sygnały, które można usłyszeć na każdej z prezentowanych częstotliwości, i wskazuje obszary częstotliwości, w których słuch może być zaburzony. Im głośniejsze muszą być dźwięki, aby je usłyszeć, tym większy stopień utraty słuchu na tej konkretnej częstotliwości lub częstotliwościach.
  • tympanometria (audiometria impedancyjna) – test służy do oceny stanu ucha środkowego i powiązanych struktur. Za pomocą badania mierzony jest ruch błony bębenkowej, aby sprawdzić, czy porusza się ona normalnie po zastosowaniu zmian ciśnienia. Ograniczony ruch błony bębenkowej może wskazywać na problem z błoną bębenkową lub strukturami ucha środkowego. Można również przetestować odruch akustyczny, metodę określania reakcji ucha środkowego na głośne dźwięki;
  • otoemisja akustyczna (emisja otoakustyczna, OAE) – używana do oceny funkcji ślimaka. Badanie, odbywające się w pomieszczeniu dźwiękoszczelnym, polega na umieszczeniu sondy pomiarowej (głośnik nadający dźwięk i mikrofon odbierający otoemisję ze ślimaka) w uchu badanego;
  • rejestracja słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu (ABR, BERA) – służące do wykluczenia problemów neurologiczno-słuchowych. Podczas tej procedury elektrody umieszcza się na głowie, aby wykryć elektryczną odpowiedź mózgu na dźwięki, które mierzą, czy mózg odbiera fale dźwiękowe z ucha wewnętrznego w postaci sygnałów elektrycznych. Jeśli sygnały nie docierają prawidłowo do mózgu, dziecko może mieć zaburzenia słuchu. Badanie jest bardzo przydatne przy określaniu miejsca uszkodzenia słuchu (BERA) oraz doborze aparatu słuchowego (ABR).

W jaki sposób można zapobiec utracie słuchu?

Warto podjąć pewne środki, aby zmniejszyć ryzyko utraty słuchu. Strategie zapobiegania utracie słuchu obejmują:

  • uodpornianie dzieci na choroby wieku dziecięcego, w tym odrę, zapalenie opon mózgowych, różyczkę i świnkę;
  • uodpornianie dorastających dziewcząt i kobiet w wieku rozrodczym na różyczkę przed ciążą;
  • zapobieganie zakażeniom wirusem cytomegalii u przyszłych matek poprzez dobrą higienę; badania przesiewowe i leczenie kiły i innych infekcji u kobiet w ciąży;
  • wzmocnienie programów ochrony zdrowia matek i dzieci, w tym promowanie bezpiecznego porodu;
  • przestrzeganie zdrowych praktyk ochrony słuchu;
  • ograniczenie narażenia (zarówno zawodowego, jak i rekreacyjnego) na głośne dźwięki poprzez podnoszenie świadomości na temat zagrożeń oraz zachęcanie osób do używania środków ochrony osobistej, takich jak zatyczki do uszu oraz słuchawki redukujące hałas;
  • badania przesiewowe dzieci na zapalenie ucha środkowego, a następnie odpowiednie interwencje medyczne lub chirurgiczne;
  • unikanie używania określonych leków, które mogą być szkodliwe dla słuchu, chyba że są przepisywane i monitorowane przez wykwalifikowanego lekarza;
  • skierowanie niemowląt o wysokim ryzyku, takich jak osoby z rodzinną głuchotą w wywiadzie lub te urodzone z niską masą urodzeniową, żółtaczką lub zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, do wczesnej oceny słuchu, aby w razie potrzeby, zapewnić szybką diagnozę i odpowiednie postępowanie.

Pomoc jest dostępna dla osób ze wszystkimi rodzajami ubytków słuchu. Leczenie niedosłuchu zależy zarówno od przyczyny, jak i ciężkości głuchoty. Utrata słuchu zmysłowo-nerwowa, będąca efektem uszkodzenia komórek czuciowych w ślimaku (tzw. głuchota odbiorcza), jest nieuleczalna. Jednak różne metody kuracji i strategie mogą pomóc poprawić jakość życia. Osoby głuche mogą nauczyć się komunikować poprzez rozwój umiejętności czytania z warg, używania tekstu pisanego lub drukowanego oraz języka migowego. Osoby z ubytkiem słuchu mogą korzystać z aparatów słuchowych, implantów ślimakowych i innych urządzeń wspomagających. Mogą również skorzystać z logopedii, rehabilitacji słuchowej, a także innych powiązanych usług dostępnych w naszej Klinice. Zapisz się na badanie słuchu i zadbaj o swoje zdrowie!